Τη δεκαετία του ’60, οι Χάρι Γκέιμ (1960-1963) και Στιέπαν Μπόμπεκ δημιούργησαν μία από τις κορυφαίες ομάδες στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου. Αναντικατάστατο μέλος του Παναθηναϊκού εκείνα τα χρόνια ήταν ο Ανδρέας Παπαεμμανουήλ. Οι φίλαθλοι και οι συμπαίκτες του τον αποκαλούσαν «Παπαμανώλη», το οποίο όμως σύντομα μετατράπηκε στο παρατσούκλι «Παπακανόνης», χάρη στο απίστευτα δυνατό κι ευθύβολο σουτ του. Σήμερα θεωρείται ένας εκ των καλλιτέρων Ελλήνων ποδοσφαιριστών όλων των εποχών. Το paopedia.gr και ο Ανδρέας Οικονόμου σκιαγραφούν το προφίλ του κανονιέρη του Τριφυλλιού.
Εχούμε και τον κούνελο, που γήπεδα οργώνει…
Αντί για πόδι δεξιό έχει ένα κανόνι.
Ρούλαλα ρούλαλα ρούλα ρούλα ρούλαλα…
– Ρουλαλάδες, σύνθημα δεκαετίας ’60
Περιεχόμενα
- Οικογενειακές πληροφορίες
- Πώς ο Παναθηναϊκός έκλεψε τον Παπαεμμανουήλ με σκάφος, μέσα από τα χέρια του Ολυμπιακού
- Ανδρέας Παπαεμμανουήλ: το «κανόνι» του Παναθηναϊκού
- Με τα χρώματα της Α.Ε.Κ.
- Στην Εθνική Ελλάδας
- Προπονητική καριέρα
- Media: δείτε τον Ανδρέα Παπαεμμανουήλ να σκοράρει το γκολ του Παναθηναϊκού στο 1-1 επί της Γιουβέντους το 1961.
- Πηγές / σημειώσεις
Οικογενειακές πληροφορίες
Γεννήθηκε στο Νέο Φάληρο στις 18 Φεβρουαρίου 1939. Μεγάλωσε σε ένα μικρό, φτωχικό σπίτι στην οδό Αλιμπράντη 3.1 Ήταν το ένατο παιδί από τα 10 της οικογένειας Παπαεμμανουήλ ─ επτά κορίτσια και τρία αγόρια. Ο μεγαλύτερος αδερφός, ο Πέτρος, ασχολήθηκε πρώτος με το ποδόσφαιρο, ωστόσο εγκατέλειψε πρόωρα την ενεργό δράση, εξαιτίας προβλημάτων υγείας με το στομάχι του. Ο τρίτος αδελφός, ο Γιώργος, επίσης έγινε ποδοσφαιριστής. Παρότι ήταν Παναθηναϊκός, φόρεσε τα χρώματα του Ολυμπιακού.2, 3
Πώς ο Παναθηναϊκός έκλεψε τον Παπαεμμανουήλ με σκάφος, μέσα από τα χέρια του Ολυμπιακού
Όταν ο Ανδρέας Παπαεμμανουήλ έδειξε τα πρώτα ποδοσφαιρικά του χαρίσματα στις αλάνες του Ν. Φαλήρου, εθεωρείτο βέβαιο πως θα μετεγγραφεί στον Ολυμπιακό. «Τον πιτσιρικά και τα μάτια σας, μην τον χάσουμε», φώναζε ο Ανδρέας Μουράτης στους ανθρώπους των «ερυθρόλευκων».
Η πρώτη ομάδα του ποδοσφαιριστή είναι ο Πειραϊκός. Τον διεκδικούν ο Ολυμπιακός και ο Παναθηναϊκός, ενώ ενδιαφέρον για τον παίκτη δείχνει και η Α.Ε.Κ.
Οι «πράσινοι», μέσω του Σωτήρη Ασπρογέρακα και του Αντώνη Μαντζεβελάκη, έρχονται σε επαφή με την οικογένεια Παπαεμμανουήλ. Γνωρίζονται με τους οικείους του, οι οποίοι αρχίζουν να συμπαθούν τους παράγοντες του Τριφυλλιού. Ωστόσο οι πιέσεις του Ολυμπιακού είναι ασφυκτικές. Δηλώνουν κατηγορηματικά στους ανθρώπους του Πειραϊκού πως θα παύσει κάθε ευνοϊκή μεταχείριση προς αυτούς, αν παραχωρήσουν τον ποδοσφαιριστή στον Παναθηναϊκό.4
Παράλληλα, το περιβάλλον του Παπαεμμανουήλ, τα αφεντικά του πατέρα του, είναι όλοι τους ολυμπιακοί και ασκούν κάθε δυνατή επιρροή για να φορέσει ο παίκτης την κόκκινη φανέλα.
Πράγματι, το καλοκαίρι του 1958, τρεις ημέρες προτού τελειώσει η περίοδος των μετεγγραφών, ο Παπαεμμανουήλ συμφωνεί να υπογράψει στον Ολυμπιακό. Το πρωί πάει για ψάρεμα με έναν φίλο του και το απόγευμα θα υπέγραφε.
Τη μετεγγραφή «χαλάει» μία από τις αδελφές του ποδοσφαιριστή. Μόλις πληροφορείται τα νέα, παίρνει άμεσα τηλέφωνο τον Αντώνη Ματζεβελάκη και τον ενημερώνει. Ο ισχυρός άνδρας του Τριφυλλιού δρα αστραπιαία. Κατεβαίνει στον Πειραιά, παίρνει ένα σκάφος από το Λιμενικό και εντοπίζει τον Παπαεμμανουήλ μέσα στη θάλασσα, όπου ψάρευε. Τον μεταφέρει σε ξενοδοχείο, και τον πείθει να υπογράψει με το Τριφύλλι. Ο Πειραϊκός –παρά τις πιέσεις του Ολυμπιακού– συναινεί και αυτός και παραχωρεί στον ποδοσφαιριστή την «ελευθέρας».5
Ανδρέας Παπαεμμανουήλ: το «κανόνι» του Παναθηναϊκού
Το 1959, ο Ανδρέας Παπαεμμανουήλ κατέκτησε το πρωτάθλημα Αθηνών, αγωνιζόμενος στο τελευταίο ματς του Τριφυλλιού στη διοργάνωση.
Πανηγύρισε το Πρωτάθλημα Ελλάδας Α΄ Εθνικής Κατηγορίας τη χρονιά που θεσπίστηκε ο θεσμός (1959-60). Τη σεζόν εκείνη σημείωσε 10 γκολ σε 29 συμμετοχές.
Ο προπονητής που τον βοήθησε, όσο κανείς άλλος, να αναπτύξει τα επιθετικά του χαρίσματα ήταν ο Χάρι Γκέιμ. Ο Άγγλος προσλήφθηκε από τον Παναθηναϊκό την επόμενη σεζόν (1960-61). Τοποθέτησε τον Παπαεμμανουήλ στο κέντρο της επίθεσης και τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Με 23 γκολ σε 28 συμμετοχές βγήκε πρώτος σκόρερ της ομάδας του και την οδήγησε ξανά στην κατάκτηση του τίτλου.
Κύρια χαρακτηριστικά του ήταν οι δυναμικές επελάσεις και το πάρα πολύ δυνατό σουτ.
Μου άρεσε να κάνω σουτ συνέχεια, έκανα πολύ προπόνηση πάνω σ’ αυτό, αλλά εξαρτάται και πως τοποθετείται το σώμα μας και το σημείο του ποδιού πάνω στην μπάλα. Έπιανα πάντα την μπάλα στο κουτουπιέ.
Το 1964 κατέκτησε το περίφημο αήττητο πρωτάθλημα. Προπονητής του ήταν ο Στιέπαν Μπόμπεκ, ο οποίος του έδωσε νέο ρόλο, αυτόν του αριστερού μέσου στο πρωτοπόρο για την εποχή σύστημα 4-3-3, συνθέτοντας μία εκπληκτική τριπλέτα μαζί με τους Τάκη Λουκανίδη (στο κέντρο) και Μίμη Δομάζο (δεξιά).
Με το Τριφύλλι στη φανέλα κέρδισε δύο ακόμα πρωταθλήματα (1965 και 1969).
Εκτός από «Παπακανόνη» τον αποκαλούσαν και «Κούνελο». Ο ίδιος έχει απαντήσει πώς απέκτησε αυτό το παρατσούκλι:
Πριν από έναν αγώνα του Παναθηναϊκού, είχαμε αποσυρθεί σε ένα ξενοδοχείο στην Κηφισιά, το 1959. Εκεί είχε κήπο με κουκιά. Είχα μπει μέσα και δεν φαινόμουνα καλά… Έτρωγα τα κουκιά! Με βλέπει ο Κώστας Λινοξυλάκης από το παράθυρο και το λέει σε όλους τους συμπαίκτες μου: “Κοιτάτε παιδιά πως τρώει τα κουκιά ο Αντρέας, σαν κούνελος”. Από τότε μου το κόλλησαν για πάντα.6
Στατιστικά
Πρωταθλήματα (6): 1960, 1961, 1962, 1964, 1965, 1969
Κύπελλα (2): 1967, 1969
Συμμετοχές / γκολ στην Α΄ Εθνική: 196 / 80
Συμμετοχές / γκολ σε ευρωπαϊκά παιχνίδια: 13 / 1
Με τα χρώματα της Α.Ε.Κ.
Το 1969, η ─διορισμένη από τη Χούντα─ διοίκηση του Παναθηναϊκού επιχείρησε μία μεγάλη ανανέωση στο ρόστερ της ομάδας και έτσι, αποχώρησε ο Ανδρέας Παπαεμμανουήλ.
[…]άρχισαν τις μαζικές εκκαθαρίσεις από τον σύλλογο γιατί εγώ και κάποιοι άλλοι είχαμε θεωρηθεί ως προδότες για την απώλεια του τίτλου το 1968 από την Α.Ε.Κ. Ακόμη και πουλημένους μας έλεγαν. Ηταν μια δύσκολη περίοδος. Προπονούμασταν πρωινές ώρες μόνοι. Ημασταν απομονωμένοι λες και είχαμε λέπρα!”7
Για έξι μήνες βρέθηκε στην Αυστραλία και στη συνέχεια, μετεγγράφηκε στην Α.Ε.Κ. Αρχικά είχε εγγραφεί στο δυναμικό του Ίκαρου Νέας Ιωνίας. Δεν πρόλαβε ωστόσο να αγωνιστεί υπό τις οδηγίες του άλλοτε συμπαίκτη του Τάκη Λουκανίδη (ο οποίος έγινε προπονητής του Ίκαρου). Και αυτό επειδή, με παρέμβαση του γενικού γραμματέα Αθλητισμού Κωνσταντίνου Ασλανίδη, το δελτίο του Παπαεμμανουήλ ακυρώθηκε.8 Έτσι, ο παίκτης οδηγήθηκε στην Α.Ε.Κ. Αγωνίστηκε με τα κιτρινόμαυρα μέχρι και το 1972 και κατέκτησε το πρωτάθλημα του 1971. Συνολικά έπαιξε σε 63 ματς Α΄ Εθνικής με τα χρώματα της Ένωσης και σκόραρε επτά φορές.
Στην Εθνική Ελλάδας
Με τη φανέλα της εθνικής Ελλάδας αγωνίστηκε το διάστημα 1958-1965. Έλαβε μέρος σε 16 ματς και σκόραρε επτά γκολ. Το ντεμπούτο του πραγματοποιήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1958. Στο ματς εκείνο η Ελλάδα ήρθε ισόπαλη με τη Γαλλία με σκορ 1-1, για τα προκριματικά του Κυπέλλου Εθνών 1960. Ο Παπαεμμανουήλ πέτυχε το γκολ της «γαλανόλευκης» ομάδας με απευθείας εκτέλεση φάουλ.
Στις 3 Μαΐου 1961, σημείωσε τα δύο τέρματα της Ελλάδας στη νίκη επί της Βόρειας Ιρλανδίας (τελικό 2-1, για τα προκριματικά του Μουντιάλ 1962).
Προπονητική καριέρα
Όταν κέρδισε με 4-2 τη Γιουβέντους
Όταν αποσύρθηκε από την ενεργό δράση, καταπιάστηκε με την προπονητική. Πρώτος σταθμός της νέας καριέρας του υπήρξε η Αναγέννηση Άρτας, όπου εργάστηκε για έξι χρόνια, από το 1972 έως το 1978. Συνέχισε στην Κέρκυρα, στον Τυνησιακό, στην Καλλιθέα και στον Φωστήρα.
Το 1980-81, όταν η διοίκηση της Π.Α.Ε. Παναθηναϊκός απέλυσε τον προπονητή Ρόνι Άλεν ─έπειτα από ήττα με 4-0 από τη Γιουβέντους─, ο Ανδρέας Παπαεμμανουήλ προσλήφθηκε ως τεχνικός του Τριφυλλιού. Στον επαναληπτικό με τη «Μεγάλη Κυρία», οι «πράσινοι» νίκησαν με 4-2. Το σκορ μπορεί να μην ήταν αρκετό για να δώσει στην αθηναϊκή ομάδα την πρόκριση, ωστόσο η νίκη ─κόντρα σε μία πολύ μεγάλη ομάδα (που στην πορεία εκείνης της χρονιάς, έφτασε μέχρι τα ημιτελικά του Κυπέλλου Κυπελλούχων)─ σχολιάστηκε με πολύ εγκωμιαστικά λόγια από το σύνολο του φίλαθλου κόσμου.
Από το 1992 μέχρι το 2002, ο Ανδρέας Παπαεμμανουήλ διετέλεσε ομοσπονδιακός προπονητής των Εθνικών ομάδων Παίδων, Νέων και Ελπίδων.
Έφυγε από τη ζωή, την 1η Μαρτίου 2020, σε ηλικία 81 ετών.
Media: δείτε τον Ανδρέα Παπαεμμανουήλ να σκοράρει το γκολ του Παναθηναϊκού στο 1-1 επί της Γιουβέντους το 1961.
Πηγές / σημειώσεις
- Εφ. «Αθλητική Ηχώ», 12 Δεκεμβρίου 1958.
- http://www.leoforos.gr/theothers/story/92721/o-panathinaikos-giorgos-papaemmanoyil-pic
- http://koinoniki.gr/2014/04/andreas-papaemmanouil-o-papakanonis-mia-poria-gemati-diakrisis/
- Εφ. «Αθλητική Ηχώ», 9 Ιουλίου 1958.
- Το παρασκήνιο της μετεγγραφής προέρχεται από αναμνήσεις του Παπαεμμανουήλ στο koinoniki.gr. Εκεί, ωστόσο, ο παλαίμαχος πρωταθλητής θυμάται δύο πράγματα λάθος: αναφέρει πως η μετεγγραφή του έγινε τα Χριστούγεννα του 1958, ενώ πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι εκείνου του έτους, και πως στην αρχή μετεγγγράφηκε με «υποσχετική», ενώ στην πραγματικότητα έδωσε απευθείας την «ελευθέρας» ο Πειραϊκός.
- Πηγή: βλ. σημ. 3)
- Συνέντευξη στον δημοσιογράφο Γιάννη Σκόκα. http://www.tovima.gr/sports/article/?aid=379122
- Βλ. σημ. 7.