Του Παναγιώτη Αλαφάκη
Συνήθης τακτική προπαγάνδας είναι η επανάληψη. Να λες και να γράφεις κάτι τόσες φορές, ώστε ακόμα κι αν δεν ισχύει, να περάσει αυτό στις συνειδήσεις του κόσμου ως γεγονός. Κάπως έτσι, διαβάζουμε συχνά-πυκνά ότι η πρώτη φανέλα του Παναθηναϊκού ήταν χρώματος… ροζ. Μέχρι και σύνθημα έγινε.
Καταρχάς, να ξεκαθαρίσουμε πως κανένα πρόβλημα δεν έχουμε με το ροζ χρώμα και δεν θα μας ενοχλούσε αν ίσχυε κάτι τέτοιο. Ίσα-ίσα η φανέλα θα ήταν… μοντέρνα για τη συντηρητική Αθήνα της εποχής. Αν με κάτι έχουμε πρόβλημα, αυτό είναι τη διάδοση ψεμάτων που αφορούν το Τριφύλλι.
Περί κόκκινης φανέλας και… ταύρων
Στις 14 Οκτωβρίου 2011, είδαμε στον ηλεκτρονικό Τύπο διάφορα αφιερώματα για τις φανέλες του Τριφυλλιού από την ίδρυσή του έως σήμερα. Διαβάσαμε σε μεγάλη αθλητική ιστοσελίδα πως ο Παναθηναϊκός είχε ως πρώτη του εμφάνιση την κόκκινη και ότι κάποιος ταύρος, ερεθισμένος από το κόκκινο, κυνήγησε τους ποδοσφαιριστές σε προπόνησή τους στο γήπεδο της οδού Πατησίων, με συνέπεια ο Σύλλογος να αλλάξει αμέσως τα χρώματά του. Για το θέμα των ταύρων, το οποίο προφανώς δεν ισχύει, θα απαντήσουμε σε προσεχές αφιέρωμα. Προς το παρόν ας εξετάσουμε τα των χρωμάτων…
Ο Παναθηναϊκός τότε είχε δύο ομάδες, την α΄ και τη β΄. Η πρώτη ομάδα ήταν αυτή των βασικών παικτών, που αγωνιζόταν στο πρωτάθλημα Ελλάδας, ενώ η δεύτερη ομάδα αποτελούνταν από τους παίκτες β΄ διαλογής και αγωνιζόταν στο σχετικό πρωτάθλημα αναπληρωματικών (πρωτάθλημα β΄ ομάδων). Τα χρώματα της πρώτης ομάδας ήταν τα εξής: λευκά πουκάμισα, μαύρη περισκελίδα (παντελόνι). Τα χρώματα της δεύτερης ομάδας ήταν κόκκινα πουκάμισα, λευκό παντελόνι.
Το ρεπορτάζ της εφημερίδας «Ακρόπολις» από τα αποκαλυπτήρια του Παναθηναϊκού δεν αφήνει παρερμηνείες. Είναι σαφές από τα ονόματα των παικτών (Γεώργιος Καλαφάτης, Κωνσταντίνος Τσικλητήρας, Διανέλλος Παππάς κ.α.) ότι με τα λευκά είναι η ομάδα των βασικών. 1
Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο ξεκάθαρα στο ρεπορτάζ της ίδιας εφημερίδας στις 22 Μαΐου, για τον φιλικό αγώνα με τον Διαγόρα Αθηνών. Διαβάζουμε ότι ο Π.Ο.Α. φόρεσε την κόκκινη εμφάνιση (με λευκό παντελόνι). Προσοχή στη λεπτομέρεια: ο Διαγόρας διέθετε μόνο β΄ ομάδα και αγωνιζόταν στο πρωτάθλημα αναπληρωματικών. Συνεπώς, έχουμε άλλη μία απόδειξη ότι κόκκινα χρώματα φόρεσε η β΄ ομάδα του Παναθηναϊκού.2
Πράσινα χρώματα από το πρώτο επίσημο ματς το 1908
Όλα τα ανωτέρω αφορούν τους πρώιμους μήνες μετά την ίδρυση του Ομίλου και τα χρώματά του στα φιλικά ματς. Αλήθεια, όμως, τι χρώμα εμφανίσεις φόρεσε ο Σύλλογος στα πρώτα επίσημα παιχνίδια που έδωσε;
Σε έγγραφο της Ε.Ο.Α. προς τον Δήμο Τρικάλων στις 18 Αυγούστου 1908, αναφορικά με τους επικείμενους Πανθεσσαλικούς Αγώνες (το οποίο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε ένα αποκαλυπτικό αφιέρωμα στον Τόμο 01 του 1908), το χρώμα της φανέλας του Παναθηναϊκού ήταν πράσινο, με ερυθρά παραράμματα (τα τελειώματα στον λαιμό και τα μανίκια).
Πράσινο χρώμα, λοιπόν από το 1908. Το οποίο διατηρήθηκε μέχρι σήμερα. Όσο για το παντελόνι, αυτό δεν άλλαξε χρώμα. Παρέμεινε μαύρο, όπως επιβεβαιώνει επιστολή του Ομίλου προς την Ε.Ο.Α., η οποία επίσης αποκαλύφθηκε σε τόμο του graphic novel 1908 (στον δεύτερο). Το λευκό παντελόνι καθιερώθηκε μετά το 1919, όταν ο Γιώργος Καλαφάτης έφερε νέες εμφανίσεις από τη Γαλλία – κάτι που θα μας απασχολήσει σε ένα ξεχωριστό αφιέρωμα στο paopedia.gr σύντομα.
Συμπέρασμα #1
Η πρώτη εμφάνιση του Παναθηναϊκού δεν ήταν κόκκινη, αλλά λευκή φανέλα (για την ακρίβεια, «υποκάμισο») με μαύρο παντελονάκι. Λίγους μήνες μετά, και πάντα μέσα στο 1908, ο Όμιλος φόρεσε πράσινες φανέλες και αυτό παρέμεινε το χρώμα του για πάντα.
Συμπέρασμα #2
Ο Παναθηναϊκός δεν φόρεσε ποτέ ροζ φανέλα. Ούτε η πρώτη ομάδα, ούτε η δεύτερη. Όμως, όσοι –με σαφή περιπαικτικό σκοπό– ισχυρίζονται το αντίθετο, γνωρίζουν ότι τελικά… μάλλον η δική τους ομάδα είναι αυτή που έχει φορέσει ροζ; Τόσο στο ποδόσφαιρο όσο και στο μπάσκετ.
Υ.Γ. Το πιθανότερο είναι πως όσοι κάνουν λόγο για ροζ φανέλα, αναφέρονται στην εμφάνιση της β΄ ομάδας του Παναθηναϊκού, που ήταν κόκκινη. Όμως αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι… μπερδεύουν το ροζ χρώμα με το ερυθρό και ότι, κατά συνέπεια, οι ίδιοι άνθρωποι θεωρούν ότι οι «ερυθρόλευκες» ομάδες είναι στην πραγματικότητα «ροζόλευκες».
Πηγές
Γενικές πηγές: Έγγραφα από το αρχείο της Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων (1908-1914) που δημοσιεύθηκαν στη σειρά graphic novel 1908.
