Η μετονομασία ενός μεγάλου χώρου άθλησης αποτελεί (συνήθως) σπουδαίο γεγονός, ιστορικής σημασίας. Άπαντες ξέρουν ότι το «Στάδιο Απόστολος Νικολαΐδης» μετονομάστηκε έτσι το 1981, προς τιμήν του «πατριάρχη» του Παναθηναϊκού, έπειτα από πρωτοβουλία της «πράσινης» διοίκησης και του τότε πρωθυπουργού Γεωργίου Ράλλη. Και είναι γνωστό τοις πάσι πως η διοίκηση της Α.Ε.Κ., υπό την προεδρία του Κώστα Γενεράκη, ονόμασε το γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας σε «Στάδιο Νίκος Γκούμας» το 1991, για να τιμήσει τον μεγάλο ευεργέτη της Ένωσης. Όμως, γιατί άραγε ουδείς γνωρίζει τις λεπτομέρειες που κρύβονται πίσω από την ονομασία «Στάδιο Γεώργιος Καραϊσκάκης» στο Φάληρο; Η απάντηση ίσως δημιουργήσει μια μικρή δυσφορία.
Γράφει ο Φώτης Καρέλης
Περιεχόμενα
Πριν από κάποια χρόνια, συζητώντας με φίλους του Ολυμπιακού, συνειδητοποιήσαμε πως υπάρχει διάχυτη η αίσθηση πως θα έπρεπε οι παναθηναϊκοί… να ντρέπονται επειδή το διάστημα 1937-1939 πρόεδρος του Ομίλου ήταν ο «μεταξικός» Κώστας Κοτζιάς. Μας ενημέρωσαν, μάλιστα, ότι υπάρχει φωτογραφία του, που ποζάρει στο πλάι του Γιόζεφ Γκέμπελς, οπότε είναι ευνόητοι όλοι οι σχετικοί συνειρμοί που έγιναν. Έτσι, αποφασίσαμε να ερευνήσουμε περισσότερο την περίπτωση Κοτζιά. Και τρίβαμε τα μάτια μας όταν συνειδητοποιήσαμε τι λαβράκι αλιεύσαμε!
Καταρχάς, να ξεκαθαρίσουμε πως το παρελθόν του Κώστα Κοτζιά και η όποια προσφορά του στα κοινά (θετική ή αρνητική), όσο ήταν το «δεξί χέρι» του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά, θα δημοσιευθούν σε μελλοντικό κείμενο. Σε τούτο εδώ το άρθρο θα ασχοληθούμε με κάτι που πολλοί αγνοούν: ο Κοτζιάς βοήθησε όλα τα σωματεία να αναπτυχθούν. Εγκαινίασε κολυμβητήριο για τον Ολυμπιακό, συνεργάστηκε αγαστά με τους «ερυθρόλευκους» για να μεταμορφωθεί το Ποδηλατοδρόμιο, βοήθησε την Α.Ε.Κ. να πραγματοποιήσει ογκώδη έργα στη Νέα Φιλαδέλφεια, κατασκεύασε το Ζηρίνειο στην Κηφισιά, ανακαίνισε το γήπεδο του Πανιωνίου…
Ο Κώστας Κοτζιάς ήταν άνθρωπος ευρείας αποδοχής από τον κόσμο του αθλητισμού, αλλά και γενικότερα από τους Αθηναίους πολίτες, παρότι συνδέθηκε τόσο στενά με το καθεστώς Μεταξά. Ήταν επίτιμος πρόεδρος του Ολυμπιακού, ανακηρύχθηκε μεγάλος ευεργέτης της Α.Ε.Κ. και του Παναθηναϊκού, τιμήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό του Πανιωνίου. Το γεγονός πως δεν συνεργάστηκε –παρότι είχε τη δυνατότητα– με τους Γερμανούς την περίοδο της Κατοχής, διαφεύγοντας, με μεγάλο προσωπικό κόστος, στο εξωτερικό, τον έκανε να διατηρήσει τη δημοφιλία του. Έτσι, μετά και τον Εμφύλιο Πόλεμο, στα τελευταία χρόνια της ζωής του, επανεκλέχθηκε δήμαρχος Αθηναίων.
Ο Κώστας Κοτζιάς επίτιμος πρόεδρος και ευεργέτης του Ολυμπιακού
Σύμφωνα με δημοσίευμα της «Καθημερινής» στις 19 Οκτωβρίου 1936, το δικτατορικό καθεστώς αποφάσισε να ανακαινίσει το γήπεδο του Νέου Φαλήρου και να παραδώσει στον φίλαθλο Πειραιά ένα υπερσύγχρονο (για την εποχή) στάδιο. Τη σχετική διακήρυξη, μάλιστα, έκανε ο ίδιος ο Ιωάννης Μεταξάς.1
Ο Κώστας Κοτζιάς, διοικητής Πρωτευούσης εκείνα τα χρόνια, ήταν ο άνθρωπος που έφερε εις πέρας αυτή την αποστολή. Έπειτα από μία δίωρη συνάντησή του με στελέχη των «ερυθρολεύκων», ο Κοτζιάς «υπεσχέθη να έλθη αρωγός εις το έργον του Ολυμπιακού».
Ως ελάχιστη ένδειξη ευγνωμοσύνης, ο Ολυμπιακός ανακήρυξε τον Κώστα Κοτζιά επίτιμο πρόεδρό του! Σωστά διαβάσατε. Η αποκάλυψη προέρχεται από το έργο του πανεπιστημιακού καθηγητή Βασίλη Καρδάση Ολυμπιακός, ένα αρχείο – μία ιστορία. Βασική πηγή του βιβλίου είναι το επίσημο αρχείο του πειραϊκού σωματείου. Συνεπώς, δεν αμφισβητείται η εγκυρότητά της. Ο Κώστας Κοτζιάς, προτού γίνει πρόεδρος του Παναθηναϊκού, χρίστηκε επίτιμος πρόεδρος του Ολυμπιακού!2
Κώστας Κοτζιάς, ο νονός του «Γεώργιος Καραϊσκάκης»
Τα έργα, όπως φαίνεται, προχώρησαν με τάχιστους ρυθμούς και το 1938, έφτασε η στιγμή των αποκαλυπτηρίων. Το γήπεδο έμπαινε σε μία νέα εποχή και θεωρήθηκε επιβεβλημένο να αλλάξει η ονομασία του, καθώς το «ποδηλατοδρόμιο» δεν παρέπεμπε στους ποδοσφαιρικούς αγώνες που φιλοξενούσε. Ρόλο «νονού» ανέλαβε ο Κώστας Κοτζιάς, ο οποίος εμπνεύστηκε και αποφάσισε τη μετονομασία του σε «Γήπεδον Γεώργιος Καραϊσκάκης»! Το «Αθλητικόν Βήμα» της 22ας Ιουνίου 1938 ρίχνει άπλετο φως:
«Το Ποδηλατοδρόμιο με την παράδοσι των τραχυτέρων αγώνων και τας θορυβώδεις συγκεντρώσεις ενός κοινού, άλλοτε ενθουσιώδους και άλλοτε αγωνιώντος, άλλαξε όνομα. Από τούδε και στο εξής οι φίλαθλοί μας θα το γνωρίζουν ως γήπεδο “Καραϊσκάκη”, όπως ωνομάσθη από τον υπουργό της Πρωτευούσης κ. Κοτζιά κατά τας εορτάς της Αθλητικής Εβδομάδος».3
Στο ίδιο ρεπορτάζ, δημοσιεύεται επιστολή στελεχών της διαχειριστικής επιτροπής του γηπέδου (υπογράφουν ο πρόεδρος Πλάτων Λογοθέτης και ο γενικός γραμματέας Σταύρος Μαραγκουδάκης), μέσω της οποίας ζητείται από τους αθλητικούς συντάκτες να αποκαλούν το πρώην ποδηλατοδρόμιο εφεξής σε «Γήπεδον Καραϊσκάκη». Μεταξύ άλλων, οι δύο άνδρες ενημερώνουν τα ακόλουθα:
«Έχομεν την τιμήν να φέρωμεν εις γνώσιν υμών ότι κατά την εορτήν της θεμελιώσεως της νέας σειράς των έργων προς διαρρύθμισιν του γηπέδου Ν. Φαλήρου εις σύγχρονον αθλητικόν στάδιον, ο καταθέσας τον θεμέλιον λίθον υπουργός – Διοικητής Πρωτευούσης κ. Κοτζιάς μετωνόμασεν τούτο από “Ποδηλατοδρόμιον” εις γήπεδον “Καραϊσκάκη”, λόγω της θέσεως του γηπέδου εγγύς του τάφου του ένδοξου στρατηγού της Ελληνικής Επαναστάσεως».
Εν κατακλείδι… Εκατοντάδες χιλιάδες φίλαθλοι έχουν διασχίσει, στο πέρασμα των ετών, την πύλη του «Σταδίου Γεώργιος Καραϊσκάκης»4 και έχουν πανηγυρίσει αμέτρητα γκολ της ομάδας τους. Σχεδόν κανείς από αυτούς δεν γνώριζε, μέχρι σήμερα, πως εμπνευστής της ονομασίας του γηπέδου ήταν ο εν ενεργεία τότε πρόεδρος του Παναθηναϊκού Κώστας Κοτζιάς.
Πηγές / παραπομπές
- Αρχείο Παναθηναϊκού Α.Ο.
- Δημοσιεύματα για τη συνεισφορά Κοτζιά στα υπόλοιπα αθηναϊκά σωματεία: αφιέρωμα στο leoforos.gr.
- «Καθημερινή», 19 Οκτωβρίου 1936.
- Ολυμπιακός, ένα αρχείο – μία ιστορία, Βασίλης Καρδάσης, 1997, εκδόσεις Μίλητος.
- «Αθλητικόν Βήμα», 22 Ιουνίου 1938.
- Η μετονομασία από «γήπεδο» σε «στάδιο» έγινε πολλές δεκαετίες αργότερα, όταν, με προτροπή του Απόστολου Νικολαΐδη, ο ιστορικός χώρος άθλησης μεταμορφώθηκε σε σύγχρονο στάδιο.
