Το μπάσκετ στα χρόνια του πολέμου

Ο Τζακ -όπως συνήθως τον αποκαλούσαν- Νικολαΐδης γνώρισε το μπασκετ στη Νήαρ Ηστ και από εκεί, το 1941, μετεγγράφηκε στον Παναθηναϊκό, μαζί με τον αδελφό του Γιώργο.

Πολλές άγνωστες πληροφορίες για τη ζωή του Τζακ Νικολαΐδη δημοσιεύθηκαν, λίγες ημέρες μετά το θάνατό του, στην ιστοσελίδα paoabroad.com. Ακολουθεί ένα απόσπασμα από τα πρώτα χρόνια της αθλητικής του καριέρας:

Αδελφός του Ιάκωβου είναι ο Γιώργος Νικολαΐδης. Οι δύο τους εγγράφονται στη Νήαρ Ήστ και παίζουν για πρώτη τους φορά μπάσκετ σε ένα γηπεδάκι πίσω από τον λόφο του Αρδηττού. Αυτό συμβαίνει το 1941, στα χρόνια της Κατοχής. Παρά τις κακουχίες, η νεολαία βρίσκει το χρόνο και τη δύναμη και αθλείται. Οι αδελφοί Νικολαΐδη, μάλιστα, λαμβάνουν μέρος και σε ένα μίνι-πρωτάθλημα που διοργανώνεται.

Οι αντιξοότητες για κάθε αθλητή είναι πολλές. Οι προπονήσεις αραιές και μονόωρες. Τα παπούτσια –θυμάται το 2002 σε συνέτευξή του ο Ιάκωβος Νικολαΐδης–,  είναι «πάνινα με σαμπρέλα. Χρησιμοποιούν λάστιχα αυτοκινήτου για τις σόλες», ενώ οι μπάλες μοιάζουν «όπως οι παλιές ποδοσφαίρου με χοντρές φέτες ανά εξάδες, αλλά δεν βγαίνουν ποτέ στρογγυλές».

Ο προπονητής που μυεί τον Ιάκωβο και τον Γιώργο στη μαγεία της καλαθοσφαίρισης είναι ο Γιάννης Χατζηθεοδώρου, ο «δάσκαλος» όπως τον αποκαλούν οι άνθρωποι της Νήαρ Ηστ.

Τις ελεύθερες ώρες τους, οι δύο αδελφοί τις περνούν στο γήπεδο του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου. Εκεί μεσουρανεί ο Μίσσας Πανταζόπουλος, μεγάλο αστέρι του τότε ελληνικού μπάσκετ. Τον χαζεύουν να προπονείται και όταν βρίσκουν το θάρρος τού ζητούν την μπάλα για να ρίξουν λίγα σουτάκια. «Επειδή μ’ άρεσαν οι φάτσες τους, τούς έδινα την μπάλλα, χωρίς ποτέ να φαντασθώ ότι κάποτε αυτούς θα τους έχω συμπαίκτας», έχει επισημάνει ο Πανταζόπουλος. Κάτι που δεν θα αργήσει να πραγματοποιηθεί…

Κατά τους τελευταίους μήνες της Κατοχής, το μπάσκετ γίνεται… οικογενειακή υπόθεση για τον Ιάκωβο και τον Γιώργο Νικολαΐδη. Μετεγγράφονται στον Παναθηναϊκό, στον σύλλογο που κατέχει εξέχουσα θέση ο θείος τους Απόστολος, ο οποίος εκτός των άλλων υπήρξε εκ των πρωτεργατών του μπάσκετ στην Ελλάδα, στις αρχές του ‘20. Η μεταγραφή των δύο αδελφών ολοκληρώνεται χάρη σε ενέργειες των Πέτρου και Γιώργου Πολυκράτη, αθλητών του Ομίλου και υπευθύνων του παναθηναϊκού μπάσκετ.

Ο Παναθηναϊκός μόλις έχει κατασκευάσει το γήπεδο αθλοπαιδιών του στη συμβολή της Βασιλίσσης Σοφίας με την Τσόχα, απέναντι από το Ιπποκράτειο Νοσοκομείο. Ο χώρος εκείνος είναι χωμάτινος, με πέτρες, και οι προπονήσεις πολλές φορές γίνονται χωρίς την παρουσία προπονητή. Στους αγώνες μαζεύεται αρκετός κόσμος. Περισσότερος από οποιοδήποτε άλλο γήπεδο της πρωτεύουσας.

Κατά τους τελευταίους μήνες της Κατοχής, το μπάσκετ γίνεται… οικογενειακή υπόθεση για τον Ιάκωβο και τον Γιώργο Νικολαΐδη. Μετεγγράφονται στον Παναθηναϊκό, στον σύλλογο που κατέχει εξέχουσα θέση ο θείος τους Απόστολος, ο οποίος εκτός των άλλων υπήρξε εκ των πρωτεργατών του μπάσκετ στην Ελλάδα, στις αρχές του ‘20. Η μετεγγραφή των δύο αδελφών ολοκληρώνεται χάρη σε ενέργειες των Πέτρου και Γιώργου Πολυκράτη, αθλητών του Ομίλου και υπευθύνων του παναθηναϊκού μπάσκετ.

Ο Παναθηναϊκός μόλις έχει κατασκευάσει το γήπεδο αθλοπαιδιών του στη συμβολή της Βασιλίσσης Σοφίας με την Τσόχα, απέναντι από το Ιπποκράτειο Νοσοκομείο. Ο χώρος εκείνος είναι χωμάτινος, με πέτρες, και οι προπονήσεις πολλές φορές γίνονται χωρίς την παρουσία προπονητή. Στους αγώνες μαζεύεται αρκετός κόσμος. Περισσότερος από οποιοδήποτε άλλο γήπεδο της πρωτεύουσας.

Το πρώτο μεταπολεμικό πρωτάθλημα και το εθνόσημο

Ο Τζακ Νικολαΐδης ξεχώριζε για την τεχνική του. Από τα ρεπορτάζ της εποχής προκύπτει πως το μπάσκετ της μετακατοχικής Ελλάδας ήταν χωρισμένο σε δύο «σχολές»: του Ιάκωβου Νικολαΐδη και του Γιάννη Λάμπρου. Η πρώτη αντιπροσώπευε την τέχνη και η δεύτερη τη δύναμη. Για τον Τζακ διαβάζουμε στην Ηχώ πως «θυμίζει μάλλον επαγγελματία, παρά ερασιτέχνην». Είναι… «ντριμπλέρ και άριστος σουτέρ», καθώς και εξαιρετικός «στη μεταβίβασι της μπάλλας».¹

Με τον Ιάκωβο Νικολαΐδη στη σύνθεσή του, ο Παναθηναϊκός θα κατακτήσει τρόπαια, με σημαντικότερο το πρωτάθλημα του 1946, τον πρώτο μεταπολεμικό τίτλο του Ομίλου.² Εκείνα τα χρόνια, ο νεαρός αθλητής αγωνίστηκε και με τα γαλανόλευκα και βοήθησε την Εθνική Ελλάδας να σημειώσει την πρώτη μεγάλη επιτυχία της: την εκτός έδρας νίκη με 35-25 επί της Τουρκίας. Σε εκείνο το ματς, ο Ιάκωβος χρίστηκε δεύτερος σκόρερ με 8 πόντους.

Τα… πρώτα All Star

Μία ενδιαφέρουσα ιστορία δημοσιεύθηκε στο άρθρο των Panathinaikos Supporters Abroad το 2015:

Στα τέλη της δεκαετίας του ’40, οι αδελφοί Νικολαΐδη εγκαταλείπουν την Ελλάδα και τον αγαπημένο τους Παναθηναϊκό και μετακομίζουν στο Κεμπέκ του Καναδά. Στο Πανεπιστήμιο McGill ο Ιάκωβος σπουδάζει Μηχανολογία. Ο αθλητισμός πλέον κατέχει δευτερεύοντα ρόλο στην καθημερινότητά του. Δεν τον παρατάει όμως. Αποδεικνύεται ταλέντο στο ποδόσφαιρο, καθώς και στο χόκεϋ σε παρκέ. Στον Καναδά, ο Ιάκωβος γίνεται… Τζακ, προσωνύμιο που θα κρατήσει για το υπόλοιπο της ζωής του.

Επιστρέφει στην Αθήνα, στις αρχές της δεκαετίας του ’50 με ένα σημαντικό δώρο στις αποσκευές του: παπούτσια All Star για τους αθλητές του Παναθηναϊκού! Τα πρώτα αμιγώς μπασκετικά υποδήματα τα φόρεσαν οι αθλητές του πρωτοπόρου Τριφυλλιού, χάρη στον Τζακ, πλέον, Νικολαΐδη.

1. Αρχείο εφ. «Αθλητική Ηχώ», Δεκέμβριος 1955. Σειρά άρθρων για την ιστορία του Παναθηναϊκού .
2. Eίχε προηγηθεί το πρωτάθλημα της Χ.Α.Ν. το 1921.