Αὐτὰ τὰ δέντρα δὲ βολεύονται μὲ λιγότερο οὐρανό,
αὐτὲς οἱ πέτρες δὲ βολεύονται κάτου ἀπ᾿ τὰ ξένα βήματα,
αὐτὰ τὰ πρόσωπα δὲ βολεύονται παρὰ μόνο στὸν ἥλιο,
αὐτὲς οἱ καρδιὲς δὲ βολεύονται παρὰ μόνο στὸ δίκιο.

Ο Γιάννης Ρίτσος απαγγέλλει την ιστορική «Ρωμιοσύνη». Απόλυτη σιωπή στο κατάμεστο, από πολίτες όλων των ηλικιών, γήπεδο του Παναθηναϊκού. Η ατμόσφαιρα είναι φορτισμένη. Στο άκουσμα του τελευταίου στίχου, ο κόσμος ξεσπά σε έντονα χειροκροτήματα. Βρισκόμαστε στο 1975.

Ας τα πιάσουμε απ’ την αρχή…

Έναν χρόνο μετά την πτώση της Δικτατορίας, στις 15 Μαΐου 1975, στο γήπεδο του Παναθηναϊκού πραγματοποιείται μεγάλη εκδήλωση (μία από τις πολλές που έγιναν εκείνα τα χρόνια στη Λεωφόρο) προς εορτασμό της συμπλήρωσης 30 ετών από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και «προς τιμήν της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών». Διοργανωτές είναι η «Επιτροπή Πρωτοβουλίας», ο δήμαρχος Αμαρουσίου Αλέξανδρος Γαρδέλης, ο δήμαρχος Πετρούπολης Νικόλαος Παξιμαδάς και ο στρατηγός Γεώργιος Ιορδανίδης. Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.

Κατά την έναρξη, ηχεί από τα μεγάφωνα του Παναθηναϊκού ο ύμνος του Ε.Λ.Α.Σ. και ακολουθούν οι ομιλίες των στελεχών της Αντίστασης, στρατηγού Γεράσιμου Αυγερόπουλου, στρατηγού Νικολάου Κοσίντα και Σπύρου Κωτσάκη (Νέστωρα). Στο βήμα βρίσκονται αντιπρόσωποι της Σοβιετικής Ένωσης και της Γιουγκοσλαβίας. Εκ των κυριότερων ομιλητών, πριν ξεκινήσει το πολιτιστικό πρόγραμμα, είναι ο δικηγόρος και αντιστασιακός Σταύρος Κανελλόπουλος.

Η σημερινή εορτή δεν είναι μόνον Αθηναϊκή, δεν είναι μόνον Πανελλήνια, είναι πανανθρώπινη, όπως πανανθρώπινος είναι και ο πόθος της ειρήνης και τα πολύτιμα αγαθά της ελευθερίας και της Δημοκρατίας. Πριν από 30 χρόνια νικήθηκε ο φασισμός. Κονταρομάχησε για μία ακόμη φορά η ελευθερία με το φασισμό, ο πολιτισμός με το σκοταδισμό, η ανθρωπιά με την κτηνωδία. Στον αγώνα αυτόν έδωσε το “παρών”, από τους πρώτους, και η πατρίδα μας.

Σταύρος Κανελλόπουλος
Δικηγόρος, πολιτικός

Το κυπριακό ζήτημα –του οποίου το δράμα κορυφώθηκε τους προηγούμενους μήνες– αποτελεί, επίσης, μέρος της θεματολογίας των ομιλιών, ενώ έχει αναρτηθεί και ένα σχετικό πανό, στο οποίο είναι γραμμένες οι εξής λέξεις: «Όχι διχοτόμηση. Κύπρος ενιαία – ανεξάρτητη».

Η συγκινησιακή φόρτιση εκτινάσσεται στα ύψη με την απαγγελία στίχων της «Ρωμιοσύνης» από τον Γιάννη Ρίτσο. Διανύουμε τη χρονιά που ο Έλληνας ποιητής έχει προταθεί για το Νόμπελ λογοτεχνίας. Η «Ρωμιοσύνη» είναι από τα σημαντικότερα έργα του, το οποίο συνέγραψε μεταξύ του 1945 και του 1947, δηλαδή λίγο πριν και κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφύλιου πολέμου.

Η εκδήλωση συνεχίζεται με την εμφάνιση και άλλων προσωπικοτήτων από των χώρο του πολιτισμού και των τεχνών. Οι γνωστοί ηθοποιοί Αιμιλία Υψηλάντη, Κώστας Καζάκος, Φοίβος Ταξιάρχης και Νίκη Τριανταφυλλίδη απαγγέλλουν ποιητικές συνθέσεις, με θεματολογία εφάμιλλη της γιορτής. Ακολούθως, οι Γιώργος Νταλάρας και Χάρις Αλεξίου ερμηνεύουν τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Το πρόγραμμα κλείνει με δημοτικούς χορούς από το χορευτικό συγκρότημα της Ελένης Τσαούλη και με τραγούδια του συγκροτήματος της μπουάτ «Ταμπούρι».

Παρόμοιες συγκεντρώσεις είχαν τελεστεί και πριν από δεκαετίες στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, όπως για παράδειγμα αυτές του 1945 «προς αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης».

Και ας μην ξεχνάμε πως κορυφαίοι Έλληνες συνθέτες όπως οι Μάνος Χατζιδάκις, Γιάννης Μαρκόπουλος, Σταύρος Ξαρχάκος, και ερμηνευτές όπως οι Νίκος Ξυλούρης, Ηλίας Κλωναρίδης, Λάκης Χαλκιάς, καθώς και η Μελίνα Μερκούρη έχουν εμφανιστεί σε ιστορικές συναυλίες στη «Λεωφόρο του Παναθηναϊκού» και έχουν πλημυρίσει τους θεατές με εκστατικά, εξυψωτικά συναισθήματα. Μα και ξένα συγκροτήματα, κυρίως της ροκ σκηνής –από τους Rolling Stones, τους Blue Öyster Cult και τον Bob Dylan μέχρι τους Black Sabbath και τον Alice Cooper– έχουν εμφανιστεί στο μοναδικό οικοδόμημα της Αθήνας που αποτελεί ΜΝΗΜΕΙΟ αθλητικής, κοινωνικής, ανθρωπιστικής, πολιτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται από τον οποιοδήποτε. Με δέος και σεβασμό για την τεράστια ιστορία που κρύβει εντός των τειχών του.

Πηγή: το κείμενο υπογράφει ο Ανδρέας Οικονομου και δημοσιεύθηκε, αρχικά, τον Απρίλιο του 2015 στο Paoabroad.com