Ελεύθεροι Παναθηναϊκοί εν μέσω Χούντας!

«Ορκιζόμαστε, στ’ όνομα της ελευθερίας, να αγωνισθούμε μέχρι τέλους»
Φοιτητικός όρκος, 21 Φεβρουαρίου 1973

Ελευθερία. Εννέα γράμματα που, στα χρόνια της δικτατορίας, ισοδυναμούν με ξύλο, βασανιστήρια, φυλακή και εξορία. Μέχρι τις τεταμένες κι επεισοδιακές μέρες της κατάληψης της Νομικής τον Φλεβάρη ’73, ουδείς τολμούσε να δηλώσει δημόσια ελεύθερος. Ή μάλλον… σχεδόν κανείς! Υπήρχαν κι αυτοί οι απρόβλεπτοι, οι περιθωριακοί. Οι «τρελοί του χωριού». Οι οπαδοί του Παναθηναϊκού…

Ας μεταφερθούμε νοερά δύο χρόνια πριν από την κατάληψη της Νομικής. 28 Απριλίου 1971 και ο Παναθηναϊκός υποδέχεται τον Ερυθρό Αστέρα για τον επαναληπτικό ημιτελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Τα βλέμματα όλων των πολιτών στρέφονται προς το ίδιο σημείο: Λεωφόρος Αλεξάνδρας 160. Κάθε Έλληνας παραμερίζει για λίγες ώρες τη σκληρή καθημερινότητα και όλοι μαζί συντονίζονται σε κοινό σκοπό: στην πίστη για την πολυπόθητη πρόκριση. Οι δικτατορικές δυνάμεις, γνωρίζοντας πως οι ποδοσφαιρικοί αγώνες συχνά εγκυμονούν τον κίνδυνο μαζικών εξεγέρσεων, περιφρουρούν κάθε σπιθαμή του γηπέδου και εξανεμίζουν το ενδεχόμενο οποιουδήποτε παραστρατήματος.

Τα πάντα κυλούν ομαλά και ο κόσμος πανηγυρίζει εν εξάλλω τα τρία γκολ. Όμως ξάφνου… Στα τελευταία λεπτά, όσο η αγωνία βρίσκεται στο απόγειό της, συμβαίνει κάτι πραγματικά απρόβλεπτο: στις εξέδρες υψώνεται ένα μεγάλο πανό. Σε αυτό είναι ζωγραφισμένος ο Μίμης Δομάζος, να πατάει πάνω στην πλάτη ενός γονατισμένου παίκτη του Ερυθρού Αστέρα. Έχουν σχεδιαστεί επίσης τρεις μπάλες (που προφανώς συμβολίζουν το επιθυμητό σκορ) και είναι γραμμένες οι λέξεις «Στρατηγέ Μαζί Σου». Όμως αυτό που πραγματικά είναι εντυπωσιακό είναι η υπογραφή του πανό: «Σύνδεσμος Ελεύθερων Φιλάθλων Παναθηναϊκού»!

Απίστευτο κι όμως αληθινό… Ένας μικρός σύνδεσμος πρωτοεμφανίζεται στη Λεωφόρο και η ονομασία του περιέχει παράγωγο της λέξης «ελευθερία»! Δεν γνωρίζουμε τον λόγο που ονομάστηκε έτσι ο σύνδεσμος. Ίσως υπέκρυπτε αντιστασιακά μηνύματα, ίσως υπήρχε τελείως διαφορετική αιτία για την ονομασία του. Παραμένει πάντως γεγονός πως οι συγκεκριμένοι οπαδοί… δεν κώλωσαν. Και μπροστά στα μάτια του Στυλιανού Παττακού, ο οποίος βρισκόταν στα επίσημα, αψήφησαν το ενδεχόμενο τίμημα και υπενθύμισαν πως οι παναθηναϊκοί, ό,τι κι αν συμβεί, παραμένουν ελεύθεροι.

Δεν υπάρχει μεγαλύτερο παράσημο στη ζωή από το να νιώθεις και να δηλώνεις «ελεύθερος». (Θερμά ευχαριστώ στον Παναγιώτη Νεχωρίτη για τη φωτογραφία της συλλεκτικής ροζέτας).

Δεκάδες φωτογράφοι απαθανάτισαν τις εξέδρες του γηπέδου. Όμως, όσο κι αν ξεψαχνίσαμε το αρχείο μας, δεν βρήκαμε ούτε ένα ενσταντανέ, όπου να φαίνεται καθαρά η ονομασία του συνδέσμου. Λες και άνοιξε η γη και κατάπιε τις φωτογραφίες… Έπρεπε να περάσουν δεκάδες χρόνια, για να εντοπίσει το πανό ο Παναγιώτης Αλαφάκης σε στιγμιότυπα που προέρχονται από τη γιουγκοσλαβική τηλεόραση.